İşe İade Davası Nedir ? İşe İade Davası Nasıl Açılır ?

İş sözleşmesi feshedilen her işçi feshe karşı dava açabilir. Ancak işe iade davasının açılması çeşitli şartlara bağlı olduğundan her işçi işe iade davası açamaz.

Bir önceki ‘İş Sözleşmesinin Feshi Nasıl Yapılır? Süreli Fesih Nedir?’ başlıklı yazımızda, iş güvencesi konusu hakkında detaylı bilgi verilmişti. Özetleyecek olursak, iş güvencesi kapsamında çalışan işçilerin iş sözleşmelerinin feshedilmesinin çok daha sıkı koşullara bağlıdır. İşverenin, iş güvencesi kapsamında çalışan bir işçinin sözleşmesini feshedebilmesi için öncelikle İş Kanununa göre geçerli bir nedeninin olması gerekmektedir. İşverenin bu nedeni açıklaması zorunluluktur. Ancak işveren bu fesih bildirimini yazılı yapmalıdır. Aksi halde fesih geçersiz olur. Ayrıca bazı durumlarda işçinin savunmasını da alması gerekmektedir.

Nihayetinde, işveren iş güvencesine sahip bir işçinin iş sözleşmesine son verdiğinde işçinin işe iade davası açma hakkı vardır. İşe iade davası son derece kritik ve teknik bir davadır.

İŞE İADE DAVASI AÇILMADAN ÖNCE NASIL HAZIRLIK YAPILMALIDIR?

İşe iade davası açmadan önce yapılacak hazırlıklar, davayı güçlendirmek ve sürecin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi açısından büyük önem taşır. İşçinin, işten çıkarılma sürecinin haksız veya geçersiz olduğunu kanıtlamak için delil toplaması ve hukuki süreçleri doğru bir şekilde takip etmesi gereklidir.

İşe iade davası öncesinde yapılması gereken hazırlıklar şu şekildedir:

1. İşten Çıkarılma Süreci Nasıl Değerlendirilir?

İşten çıkarılmanın haksız veya geçersiz olup olmadığını tespit edilmesi gerekir. Burada işten çıkarma sebebi yapılan hususunda özellikle yargı kararlarında nasıl değerlendirildiği çok önemlidir. Buna göre davanın seyri tamamen değişecektir.

İş Kanunu'na göre, işverenin işçiyi işten çıkarabilmesi için geçerli bir nedeninin (performans düşüklüğü, ekonomik sebepler, işyerinin kapanması vb.) olması gerekir.

İşten çıkarılma sürecinde usul hükümlerine (bildirim süresi, ihbar tazminatı, kıdem tazminatı vb.) uyulup uyulmadığının kontrol edilmesi gerekir.

2. Hangi Deliller Toplanır?

Genel hatlarıyla aşağıda yer alan bilgi ve belgelerin toplanması gerekir. Ancak her dava birbirinden farklıdır ve buna göre bir dava stratejisinin belirlenmesi hak kaybı yaşanmasının önüne geçecektir.

1. İş sözleşmesi,
2. İşten çıkarılma yazısı,
3. İşçinin performans değerlendirmeleri
4. E-postalar, yazışmalar
5. Fotoğraflar
6. Varsa işçiye çapılan çeşitli
7. Tanık olan kişilerin tespiti
8. Çalışma şartlarına ilişkin çeşitli veriler

İşe iade davasında arabulucuya başvurulması gerekir mi?

01.01.2018 tarihinden itibaren işe iade davası açmadan önce işçinin arabuluculuk yoluna başvurması zorunlu hale gelmiştir. Kanunen zorunlu tutulduğundan, işçi, fesih bildirimini kendisine tebliğ edildikten sonra 1 ay içerisinde arabuluculuk yoluna başvurmak zorundadır. Aksi halde işe iade talebinde bulunamaz.

 İşe İade Davasında Arabuluculuk Süreci Nasıl İşler?

Arabulucunun görevi, işçi ve işveren uyuşmazlığının çözümü için hakemlik yapmaktır. Arabulucu, sorunu çözen kişi değildir, işçi ve işverenin kendi arasında anlaşmaları için tarafsız bir göz olarak süreci yürütür.

Arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren 3 hafta içinde sonuçlandırır. Bu süre zorunlu hâllerde arabulucu tarafından en fazla 1 hafta uzatılabilir.

İşe İade Davasında İşçi İle İşveren Arabuluculuk Görüşmelerinde Anlaşırlarsa Süreç Nasıl İlerler?

İşçi, işe iade talebiyle arabulucuya başvurduğunda, anlaşmanın gerçekleşebilmesi için işverenin de işçinin de bizzat arabuluculuk görüşmelerine katılması gerekir. Görüşmeler neticesinde anlaşmanın sağlanabilmesi için işçi ile işverenin beyanlarının birbirine uygun olması şarttır. İşçi ile işveren, işçinin işe başlatılması konusunda anlaşmaya varırlarsa belirlenmesi zaruri olan bazı hususlar vardır. İşçi ile işveren;

1. İşçinin işe başlatılma tarihini,

2. İşçinin ücret ve diğer haklarının parasal miktarını,

3. İşçinin işe başlatılmamasına konusunda anlaşılması durumunda ise işçiye ödenecek tazminatın parasal miktarını belirlemeleri zorunludur. Aksi takdirde arabulucuda anlaşma sağlanamamış sayılır ve arabuluculuk son tutanağı buna göre düzenlenir.

Anlaşmaya rağmen işçinin kararlaştırılan tarihte işe başlamaması halinde ise fesih geçerli hale gelir ve işveren sadece bunun hukuki sonuçları ile sorumlu olur.

İşe İade Davasında İşçi İle İşveren Arabuluculuk Görüşmelerinde Anlaşamazsa Süreç Nasıl İlerler?

Arabuluculuk sürecinde tarafların uzlaşmaya varamaması halinde işe iade davası için aranan şart yerine gelmiş olur. Artık işçinin davayı açmasına engel kalmamıştır. İşçi, yetkili ve görevli mahkemeye yazılı bir dilekçeyle başvurarak işe iade davasını açabilir. Ancak burada da yine hak düşürücü süre söz konusudur. Buradaki hak düşürücü süre 2 haftadır. İşçinin arabuluculuk son tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren 2 hafta içerisinde işverene karşı işe iade davası açması gerekmektedir. 

İşçi ile işverenin arabuluculuk sürecinde anlaşamaması halinde işçinin süresinde işe iade davası açması gerekmektedir. İşçi, işe iade davasını işveren karşı açar. Ancak işveren birden fazla ise hepsini davada davalı olarak göstermek zorundadır. İşe iade davası ile işçi, haksız yere işten çıkartıldığı süreç içerisinde çalışmadığı zamanların zararını tazmin edebilecek ve işine geri dönebilecektir.  

İşe iade davasında işçinin hakları nelerdir? İşçi işe iade davasında neleri talep edebilir?

1. İşe iade edilmesini talep edebilir: İşe iade davasında işçi, iş sözleşmesinin feshinin usulsüz olduğu yahut fesih bildiriminde gösterilen sebebin geçerli olmadığını belirterek işe iade edilmesini talep edebilir. Görüleceği üzere işçinin işe iade talep ederken iki ana sebebi vardır. Bunlardan ilki feshin usulsüz veya geçersiz olduğu, ikincisi ise fesih bildiriminde gösterilen sebebin geçersiz bir sebep olduğudur.
2. İş güvencesi tazminatı talep edebilir: İşe başlatmama durumunda en az dört en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödenmesini talep edebilir.
3. Çalışmadığı döneme dair ücret talep edebilir: İşçinin çalışmadığı süreye göre dört aya kadar boşta geçen zamana ilişkin ücret haklarının ödenmesini talep edebilir.

İş Güvencesi Tazminatı Nedir?

Bu taleplerinin yanı sıra işçi, işe başlatılmama durumunda en az dört en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminata hükmedilmesini isteyebilir. Söz konusu tazminat uygulamada iş güvencesi tazminatı olarak anılmaktadır. İş güvencesi tazminatı, işçinin dava tarihindeki ücreti esas alınarak hesaplanmaktadır.

İş Güvencesi Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Yargıtay 9.Hukuk Dairesinin 13.12.2010 karar tarihli 2009–41876 Esas sayılı ve 2010–37463 Karar sayılı ilamına göre iş güvencesi tazminatının nasıl hesap edileceği belirtilmiştir. Buna göre;

Yargıtay'a Göre İş  Güvencesi Tazminatı Tutarları

Ancak bu tazminat miktarları kesin olmayıp değişebilmektedir. Zira Yargıtay aynı kararında fesih sebebine göre tazminat miktarının azami sınır olan 8 aylık ücrete kadar da çıkmakta olduğunu belirtmiştir.

1) Mahkeme İşçiye Haklı Görerek Feshin Geçersizliğine Karar Verilebilir

Mahkeme işçiyi haklı görerek davanın kabul edildiğine dair karar verdiğinde, işveren tarafından yapılan feshin geçersiz olduğu hüküm altına alınmış olur. Mahkeme, feshin geçersiz olduğuna karar vermesinin yanı sıra işçinin de işe iade edilmesine karar verir.

Mahkeme Kararından Sonra İşçi Ne Yapmalıdır?

Bu mahkeme kararının kendisine tebliğ edilmesinden itibaren işçi, 10 iş günü içerisinde işverene başvurarak işe iadesini talep etmek zorundadır. Ancak bu başvuru ciddi ve samimi olmalıdır. İşveren tarafından bahse konu başvurunun yapıldığı tarihten itibaren 1 ay içerisinde işçi, işe başlatılmalıdır.

İşveren işçiyi işe başlatsa da başlatmasa da, işçinin çalışmadığı dönem için ücret ve diğer haklarına ilişkin ödeme yapmak durumundadır. Bu ödeme en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer hakları kapsamaktadır.

Mahkeme Kararı Sonrasında İşçi İşverene Başvuru Yapmazsa

İşçi, işe iade davasını kazanmasına rağmen işe yeniden başlamak için 10 iş günü içerisinde gerekli başvuruyu yapmazsa, işverenin yapmış olduğu fesih kendiliğinden geçerli sayılacaktır.

Mahkeme Kararına Rağmen İşveren İşçiyi İşe Başlatmazsa

İşçi işe başlamak için başvuru yaparsa, işveren bir ay içerisinde işçiyi işe başlatmak zorundadır. Eğer işe başlatmazsa, mahkeme kararıyla belirlenen tazminat miktarını ödemek zorunda kalacaktır. Bu miktar, iş güvencesi tazminatı olan en az 4 ay, en fazla 8 aylık ücret tutarıdır.

2) Mahkeme İşçiyi Haksız Bularak Davayı Reddedilebilir

Bu durumda işverenin işçinin iş sözleşmesini feshetmesi haklı ve geçerli bir nedenle yapılmış kabul edilir. Yargılama sonunda, işçi dava giderleri ve karşı tarafın vekilinin ücretini ödemek zorunda kalacaktır.

İşçinin İşe İade Davasını Kaybetmesi, İşçilik Alacaklarını Etkiler Mi?

İşe İade Davasını Kaybeden İşçiye Kıdem Tazminatı Ödenir Mi?

İşçinin bu davayı kaybetmiş olması kendisine ödenmemiş bulunan ihbar tazminatı, kıdem tazminatı ve diğer yasal hakları açısından bir hak kaybı meydana getirmemektedir. Zira işe iade davasında işçilik alacaklarına ilişkin bir karar verilmemektedir.  İşçi, alacaklarını alamamış ise şartlarının mevcut olması halinde ayrı bir dava açarak ilgili alacak kalemlerinin tahsili gerçekleştirebilir.